04/21 - Schaduwwerk in relatie tot verdeeldheid in de buitenwereld (relaties, organisaties, samenleving)
We zijn prachtige wezens die zowel uniek en complex als gelijk en inzichtelijk zijn. We zijn innerlijk verdeeld in een bewust deel en een onbewust deel en we zijn uiterlijk verdeeld in de buitenwereld door het uitdragen van en handelen naar onze perceptie van de werkelijkheid.
De Buddha kwam al tot het inzicht van het gevaar dat in extremen schuilt. Het is dan ook essentieel om bewust te zijn van extremen. Het gaat er niet om een van de kanten te kiezen, het gaat erom je bewustzijn in die mate te verruimen dat er ruimte is voor het belichten van beide kanten, zodat ze complementair aan elkaar kunnen zijn en er een nieuwe balans kan ontstaan die de dienende aspecten van beide kanten omvat.
Als we twee extreme aspecten in onszelf kunnen belichten, zonder ons te identificeren met één of beide aspecten, belichaam je het bewustzijn dat beide delen met elkaar verbindt. Integratie leidt tot heelheid en tot expansie. Dat geldt op individueel niveau, maar ook op het niveau van het collectief. Wanneer er sprake is van sterke verdeeldheid kan het belichten en belichamen van het geheel een nieuwe verbeterde natuurlijke balans inhouden.
Via andersdenkenden worden we uitgedaagd, kan onze blik verruimen zodat het leidt tot groei en ontwikkeling. Tegelijkertijd kan een meer extreme verdeeldheid leiden tot angst, onzekerheid, conflict, lijden en geweld. Het verleden en het heden geven de negatieve aspecten van verdeeldheid heel helder weer. Visies en percepties staan dan lijnrecht tegenover elkaar. Niet alleen binnen sociale omgevingen, ook binnen professionele omgevingen.
Wanneer er sprake is van sterke verdeeldheid in de buitenwereld (bijv. in relaties, organisaties of de samenleving als geheel) belichten we veelal het wat en het hoe, maar niet het waarom. Om verdeeldheid om te buigen naar een scenario van eenheid waarin we onze verschillen en individuele uniekheid inzetten ten behoeve van evolutie en expansie van onszelf, dient juist de waaromvraag te worden beantwoord.
Vanuit het antwoord op die vraag kan ieder individu voor zichzelf nagaan of zijn visie en perceptie authentiek óf geconditioneerd zijn, hij handelt vanuit angst of vanuit liefde; of hij in overeenstemming met zijn authentieke waarheid en innerlijke wijsheid leeft. Door jezelf op een dieper niveau te begrijpen en doorzien ga je anderen eveneens op een dieper niveau begrijpen en doorzien. Angst maakt zo plaats voor helderheid, creativiteit, begrip en compassie.
Sterke verdeeldheid is doorgaans gebaseerd op persoonlijke – niet authentieke – waarden die voortvloeien uit (onbewuste) gevoelens van angst, onveiligheid en onzekerheid. Gebeurtenissen in ons leven kunnen we globaal gezien onderverdelen in pijnlijke ervaringen of fijne ervaringen. Pijnlijke ervaringen leiden tot bepaalde behoeftes en verlangens en die leiden weer tot bepaalde – niet authentieke – waarden.
Met niet authentieke waarden refereer ik aan waarden die gebaseerd zijn op gebeurtenissen waarvan de daaropvolgende negatieve emoties niet verwerkt zijn en onderdeel uitmaken van onze schaduw (zie vorige blog). Deze onderliggende waarden zijn leidend als het aankomt op bepaalde voorkeuren, behoeftes en verlangens.
Om een persoonlijk voorbeeld te geven: als kind heb ik gevoelens van onmacht, onrecht, ongelijkheid en onwaardigheid ervaren. In mijn volwassen leven hecht ik veel waarden aan vrijheid, gelijkheid, soevereiniteit en rechtvaardigheid. Door schaduwwerk te doen heeft onbewust reageren vanuit bepaalde triggers die deze behoefte aan vrijheid aanraken, plaatsgemaakt voor bewust kiezen voor vrijheid wanneer ik daar ook daadwerkelijk de authentieke behoefte toe voel.
Wanneer mensen andere of tegenovergestelde waarden aanhangen kan dat leiden tot sterke verdeeldheid, voornamelijk als deze waarden niet overeenkomen wanneer mensen gevaar, onzekerheid of onveiligheid ervaren. Precies dezelfde situatie geeft dan compleet verschillende/tegenovergestelde percepties van de realiteit. Dit leidt tot parallelle werkelijkheden.
Het is essentieel om hier bewust van te zijn omdat we reageren en handelen in overeenstemming met onze perceptie van de realiteit. Wanneer anderen onze realiteit bevestigen, dan versterkt dat onze reacties en ons handelen. Het gevolg is niet alleen een nog sterkere verdeeldheid, maar ook de onderliggende bevestiging van die angsten en onzekerheden.
Een voorbeeld: In reactie op onbewuste angsten die in zijn schaduw liggen verborgen heeft persoon A behoefte aan controle en zekerheid in zijn buitenwereld. In reactie op onbewuste angsten die in zijn schaduw liggen verborgen heeft persoon B juist behoefte aan totale afwezigheid hiervan in zijn buitenwereld.
Het verschil van perceptie van de realiteit maakt dat we niet alleen onderling sterk verdeeld zijn, maar ook dat we de ander (onbewust) als bedreiging kunnen ervaren. Wanneer er sprake is van sterke verdeeldheid is het van belang ons te realiseren dat beide percepties van de werkelijkheid samen een geheel vormen van het totaal. Net als dat zowel het bewuste deel als het onbewuste deel in onszelf onderdeel uitmaken van hetzelfde geheel. Ook al onderdrukken, negeren of vermijden we onze individuele schaduw, dat betekent niet dat er geen schaduw is. Hoe harder je schaduwdelen wegduwt of onderdrukt, hoe meer ze aan kracht genereren omdat ze gezien willen worden.
Hetzelfde geldt voor verdeeldheid in de buitenwereld. Niet alleen werkt de (onbewuste) mind zo dat we alleen bewijs zien voor het perspectief waar we ons op focussen, ook geeft de energie van weerstand en verzet tegen het perspectief van de ander juist kracht aan de overtuigingen van die ander. Dat betekent dat vanuit de energie van weerstand, angst en verzet de ander juist meer overtuigd raakt van zijn perspectief.
De eerste en meest essentiële stap in het ombuigen van extreme verdeeldheid naar groei en expansie van het geheel (relaties, organisaties of samenleving) is onbewuste delen in onszelf die we onderdrukken, negeren of afwijzen, aankijken en integreren met bewuste aandacht en compassie. Scheiding en verdeeldheid is namelijk geen natuurlijke staat van zijn en betekent afwezigheid van harmonie, coherentie en flow.
Door bewust te worden van je eigen schaduw ga je jezelf begrijpen en ongewenste patronen doorzien. Stel jezelf de vraag hoe jouw pijnlijke en onveilige ervaringen uit het verleden van invloed zijn op je huidige perceptie en waarden? Begrenst deze invloed je in het vermogen het geheel te zien? Door naar binnen te keren, je innerlijke wereld waar te nemen en schaduwwerk te verrichten (zie vorige blog), kunnen geconditioneerde waarden plaatsmaken voor authentieke waarden en word je bewust van je authentieke behoeftes en verlangens.
De volgende stap is bovenstaande ook op je buitenwereld toepassen. In plaats van het afwijzen of willen veranderen van de perceptie van de ander, is het zinvol je te focussen op het begrijpen en doorzien van de schaduw van de ander. Wat in de schaduw van de ander maakt dat hij zich onveilig, onzeker of angstig voelt?
Vaak hebben we helder zicht op het gevaar dat de schaduwzijde van de perceptie van de ander inhoudt, maar niet op het gevaar van de schaduwzijde dat de perceptie van onszelf inhoudt. Hier kunnen we ons voordeel mee doen. De inzichten van de ander gebruiken om ons eigen bewustzijn te verruimen en verdiepen, ons meer bewust te worden van onze eigen schaduw en daarmee van onze eigen angsten, onveiligheden en onzekerheden. Zo evolueren en expanderen we ten behoeve van onszelf en van het collectieve welzijn.
Doordat we ons richten op het begrijpen van aanwezige gevoelens van angst en onveiligheid in de ander, ontstaat een intieme veilige ruimte waarin we kwetsbaar naar onszelf en naar de ander durven zijn. Met het belichten van de individuele schaduw en de collectieve schaduw zijn gevoelens van angst, onveiligheid en onzekerheid niet langer leidend in onze reacties en in ons handelen. In plaats daarvan wordt compassie, helderheid, creativiteit, vertrouwen, ownership, authenticiteit en ware intelligentie (innerlijke wijsheid) leidend.
Zo maakt een situatie van sterke verdeeldheid waarin we gericht zijn op gewin van het eigen perspectief en verlies van het perspectief van de ander, plaats voor bewustwording van positieve aspecten van beide perspectieven. Dat wat niet (langer) dienend is aan het individu en aan het collectief (relatie, organisatie, samenleving) wordt belicht en houdt daarmee op te bestaan. Dat kan alleen door ruimte te geven aan schaduwstukken die onderliggend zijn aan de perceptie van jezelf en van de ander.
Bewustzijnsverruiming en schaduwwerk op individueel en collectief niveau is voor zowel ons welzijn en levensgeluk als voor groei en ontwikkeling essentieel. Alleen zo kunnen (professionele) visies en percepties daadwerkelijk objectief en onafhankelijk op waarde en waarheid worden geschat. Met het integreren en omarmen van gevoelens van angst en onveiligheid verruimt ons zichtveld en ontstaat er ruimte voor het belichten van het totaal; inclusief de pijnlijke delen en waarheden die we afwijzen, negeren, ontkennen of onderdrukken.
Benieuwd naar wat bewustzijnsverruiming en schaduwwerk voor jou (en je relaties) of voor je organisatie kan betekenen? Laten we samen in gesprek gaan